Fort vol verhalen

Op een zonnige zondagmiddag op Fort de Bilt word ik verwelkomd als nieuwe rekruut op het fort. Ik word begroet door korporaal van Iersel die mij belooft dat ik de fijne kneepjes van het inunderen, exerceren en salueren ga leren en ik word gewaarschuwd voor de strenge en ijdele kapitein Kaptein. Korporaal van Iersel zou de opa zijn geweest van de verteller, die samen met zijn koffer aan attributen een wandeling met ons maakt over het fort. Onderweg vertelt hij hoe het er aan toe ging op het fort tijdens de mobilisatie in de Eerste Wereldoorlog. Dit doet hij door zijn opa als voorbeeld te nemen. Samen met de andere "nieuwe rekruten" leren we dat we ten alle tijde neutraal moeten zijn, zowel in het Engels, Duits en Frans. Daarbij vlaggen we met onze vlagjes op cocktailprikkers, en zingen we een oud lied over rats, kuch en bonen en eten eenheidsworst. Tussen al deze "gekkigheid" door ontdekken we wat het was om 4 jaar lang op het fort gestationeerd te zitten, zonder dat de oorlog in Nederland uitbrak. De verveling, honger, maar ook de dreigende situatie van een mogelijke oorlog. Door de briefwisseling met neef Louis van Iersel die vecht voor de Amerikanen voor te lezen, horen we over het verloop van de oorlog buiten Nederland. We krijgen op deze manier een redelijk compleet beeld van de geschiedenis van het fort en de eerste wereldoorlog in Nederland.

Een verhaal op papier is maar een verhaal, de ervaring van de geschiedenis van een plek, zoals Fort de Bilt, gaat veel meer leven als je het "meemaakt". Je loopt zelf op de plek, hoort het verhaal op een persoonlijke manier verteld en wordt meegenomen in de beleving van toen. Toch blijft ook dat maar een ervaring, zoals een verhaal maar een verhaal is.
Wat maakt die geschiedenis, het verhaal van koporaal van Iersel en het verhaal van het fort, relevant voor nu? Naderhand kun je vergelijkingen maken met je eigen geschiedenis of die van je ouders, of met de huidige actualiteit, maar hoe verhoudt dit verleden zich tot het heden en mogelijk tot de toekomst? Daar mijmeren we nog even over verder.

Ondertussen zing ik rustig verder op de wijs van Rosamunda:

Rats, kuch en bonen, is 't soldatendiner
Rats, kuch en bonen, doe daar je maaltje maar mee
Steeds is ons streven, vrijheid van grenzen tot strand
Hollandse soldatenleven, voor 't vaderland