Kunstgemaal Bronckhorst
Sofia Opfer schrijft n.a.v. gesprekken met bewoners en betrokkenen in de IJsselvallei columns over de historie en beleving van de IJssel. Dit artikel sluit ook aan op de activiteit die IJsselID ondersteunt van het Kunstgemaal
De opa van Joost Wolters was beheerder van het gemaal van Bronkhorst. Het was zijn taak om het gemaal in goede conditie te houden. Hij belde dagelijks de waterstanden door aan het Waterschap en viste de rommel uit het water, zodat het gemaal niet verstopt zou raken. Hij woonde in de beheerderswoning direct naast het gemaal op de dijk, met uitzicht over de uiterwaarden van de IJssel. Het gemaal was verboden toegang voor onbevoegden, er stond een hek met prikkeldraad omheen. Joost ging er als kind graag op visite.
De dijk en het gemaal staan er pas een jaar of 60. Voor die tijd liep Bronkhorst regelmatig onder water. Telkens weer moesten de bewoners hun huisraad naar zolder versjouwen. Het was zo'n armoedige bedoening dat niemand er eigenlijk wilde wonen. Dat is de reden dat Bronkhorst tegenwoordig zo pittoresk is: De vaart der volkeren is aan het plaatsje voorbij gegaan. Nu zijn alle oude gebouwen gerenoveerd en voorzien van galeries en boetiekjes. Op het pleintje bij de kerk lunchen senioren met garnalen en speciaalbier. Een gestage stoet dagjesmensen fietst over de hobbelige straat van rivierkeien.
Het Waterschap is daar en tegen wel met zijn tijd mee gegaan: Waterstanden worden tegenwoordig via sensoren doorgeseind en een automatische grijparm vist de rommel uit het water, onder het toeziend oog van een camerasysteem. Een persoonlijke beheerder is niet meer nodig. De beheerderswoning kwam leeg te staan en dreigde zelfs te worden gesloopt.
Joost is ondertussen naar Amsterdam verhuisd en werkt nu in het Stedelijk museum. Hij keert geregeld terug naar Bronkhorst. Wanneer hij zijn geboorteplaats bezoekt, bestaat de tijd even niet meer. Of het nou elf uur is of half zes, het maakt niet uit. Elk moment voelt als vakantie, er komen nooit gehaaste mensen voorbij. Hij besloot zich in te zetten voor het behoud van de beheerderswoning uit zijn jeugd. Na de nodige procedures en rapporten belandde de beheerderswoning op de gemeentelijke monumentenlijst en kreeg hij toestemming om er een galerie voor hedendaagse kunst en vormgeving te beginnen. Hij knapte de woning op en bouwde een aanbouw waar je iets kunt eten en drinken. Hij heeft wisselende tentoonstellingen en plek voor een artist in residence. De tentoonstellingsruimte heeft grote ramen, zodat kunst en landschap een relatie met elkaar aangaan. Vanaf het overdekte terras heb je uitzicht op het kunstwerk dat eigenlijk niet te overtreffen valt: grashalmen op de dijk. Een meidoornhaag met een solitaire boom. Een vrachtschip dat voorbij glijdt.
