Landschap als geheugen

Wij gaan vreemd om met het landschap, het geheugen van natuurlijke processen en generaties lang wonen & werken. Het is erfgoed. Landschap is nog 'trager' dan een gebouw en boordevol betekenis.

Landschapsbiografie - waarover op 9 oktober een studiebijeenkomst plaats heeft - zou actueler moeten zijn dan ooit. Want we zijn op een verbazend nonchalante en ondoordachte manier landschappen aan het veranderen.

De belangrijkste aanslag op het landschap is liberation day, 1 april 2015, het moment waarop de melkheffing verdween en de rem eraf ging. Rondom dat moment zijn er overal steeds grotere stallen gebouwd en is het agrarisch cultuurlandschap verder geschikt gemaakt voor een nog efficiëntere bedrijfsvoering en verdergaande mechanisatie. Verschraling. Het feest lijkt niet op te kunnen. Misschien dat het fosfaatplafond de expansie gaat keren maar de landbouworganisaties zullen vast wel een mogelijkheid vinden om die grens weer op te rekken. Misschien dat de lage melkprijs, vanwege de overproductie (verwacht) en de tegenvallende afzet in Rusland en China, de bouwhausse nog kan stoppen, maar ondertussen is er weer veel landschappelijk geheugen verdwenen en opgeruimd.

Daarnaast is er de natuurbouw, de door architecten getekende en met bulldozers gebouwde nieuwe landschappen. Ruimte voor de Rivier is nog niet klaar en de Hedwigepolder moet nog onder water.

De grote veranderaar wordt ongetwijfeld wind en zonne-energie. Ieder landschap krijgt het over zich heen en het lijkt erop dat het ook hier aan de landschapsarchitecten is om alle voorstellen in te passen. Dat lukt altijd wel, zeker als-alle-procedures-goed-worden-bewaakt, zoals Adriaan Geuze zou zeggen.

We zouden bezorgd moeten zijn over hoe we omgaan met het geheugen van ons leven, het landschap en hoe het economisch rendementsdenken steeds weer primaat heeft.