De Veilige IJssel, een lezing van Ferdinand van Hemmen

Op woensdagavond 2 oktober om 20.00 uur gaf Ferdinand van Hemmen in de Oase in Zalk een lezing over de geschiedenis van de IJssel. Van Hemmen is historisch geograaf en kenner van het rivierengebied. Zestig aanwezigen luisterden naar het enthousiaste verhaal van van Hemmen. De hele IJssel kwam langs.

In essentie ging zijn lezing over de volgende aspecten, zoals weergegeven op de eerste dia.

De veilige IJssel; een onmisbaar aspect van de zoektocht naar de identiteit van de IJssel

• de eeuwenlange relatie tussen mens en rivier
• de dualiteit van veiligheid
• beheersing van het IJsselwater voor droge voeten; de dreigende rivier; de rivier als erfvijand
• dito voor verdediging van de nationale veiligheid; de beschermende rivier; de IJssel als bondgenoot ; de IJssel als mystieke, beschermende kracht

Aan het einde van zijn spreekbeurt vat van Hemmen de essentie van de Veilige IJssel als volgt samen:

De veilige IJssel, aspecten; invloed op de mens; elke dreiging is een kans, elke onveiligheid een veiligheid

• Een mystieke IJssel die een veilige, toeverlaat was, die geadoreerd werd en beschermde tegen onheil (cultusplekken)
• Een IJssel die een bondgenoot was, die het idee van veiligheid bevorderde t.o.v. het behoud van de nationale vrijheid maar die ook oorlog aantrok, daardoor de bewoners van zijn oevers met zorg moet hebben vervuld
• Een IJssel die dreigend kon zijn, die een erfvijand was, moest worden beinvloed om meer veiligheid te ervaren in het wonen en werken
• Invloed op mentaliteit: heilige eerbied, ontzag, veerkracht, creativiteit, bron van conflicten en oorlog maar ook van samenwerking

In zijn bijdrage noemde Ferdinand van Hemmen verschillende websites waarop men terecht kan voor speurwerk naar de achtergronden van het eigen dorp en het gebied van de IJssel. Vandaag de dag kun je digitaal een reis in de ruimte en de tijd maken, fantastisch. Er volgt een overzicht van websites die aanbeveling verdienen. Sommige websites zijn misschien wat lastig te raadplegen maar probeert u het eens:

• http://watwaswaar.nl/ Een website die toegang verleent tot historische kaarten uit de 19e en 20e eeuw. De oudste kaart is de kadastrale kaart van 1832. Bij die kaart zitten ook tabellen van o.a. grondeigenaren/vruchtgebruikers en grondgebruik.
• http://avag.geldersarchief.nl/onzebeeldbank Beeldbank van het Gelders Archief; deze website ontsluit een schat aan historische kaarten, prenten en foto's.
• http://beeldbank.historischcentrumoverijssel.nl/publiek/Default.aspx# Beeldbank van het Historisch Centrum Overijssel waarop ook tal van historische kaarten, foto's en ander beeldmateriaal kunnen worden bekeken.
• http://www.ahn.nl/ Website die toegang geeft tot het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN), een bestand met voor heel Nederland gedetailleerde en precieze hoogtegegevens. Het kaartbeeld kan worden opgevat als een digitale hoogtekaart die inzicht geeft in het natuurlijke landschap, zoals beddingen van ingeslapen IJsselkronkels en natuurlijke hoogten in de vorm van oeverwallen, dekzandruggen en rivierduinen.
• http://www.verhalenbank.nl/ Een website van het Meertens Instituut waarop volksverhalen kunnen worden gevonden, van oude sagen en legenden, vaak in dialect, tot hedendaagse moppen en broodjeaapverhalen.
• Google Earth. Hierop kunnen woonomgeving en IJssel in vogelperspectief worden bekeken; een zeer interessante bron bij gebruik in samenhang met AHN en historische kaarten.

Download hier een essay van Van Hemmen naar aanleiding van de presentatie van de avond.