Het geluid van het erf

Het geluid van erf is een productie van Productiehuis Oost Nederland. Het is een van de 'Het geluid van ....' Theatergroep BOT streek neer op boerderij Erve IJzerman in Wapenveld en maakte er een voorstelling die afgeleid was van de plek; de oude, giga grote IJsselhoeve van de familie IJzerman waar de tijd was blijven stilstaan zoals dat heet. Alles was tientallen jaren oud, nooit gemoderniseerd. BOT bracht het leven in alle facetten tot leven.

Projectbeschrijving (uit Toelichting bij de aanvraag)
In Wapenveld draagt de voorstelling de naam Het Geluid Van het Erf. De voorstelling maakt die verhalen weer hoorbaar en voelbaar en werpt een eigenzinnige blik op een mogelijke toekomst. Het Geluid Van becommentarieert, herschrijft en plaatst de geschiedenis van het gebouw op geheel eigen wijze in een grotere of kleinere context.
Het Geluid Van is geen concert op locatie, maar een theatraal locatieconcert waarbij klank, tekst, vorm en inhoud gebaseerd zijn op de geschiedenis van het pand. Elke voorstelling wordt in vier weken volledig op locatie of in het gebouw gemaakt. Het pand en haar geschiedenis vormen de grondstof voor een unieke locatievoorstelling die circa 15 keer gespeeld wordt.

Erve IJzerman in Wapenveld is een bijzondere erfgoedlocatie die naadloos aansluit binnen het concept. In het geval van Het Geluid Van het Erf is de context de IJsselvallei en de mensen die daarin wonen en woonden, zoals de familie IJzerman in hun IJsselhoeve aan de Kanaaldijk in Wapenveld. In het pand heeft de tijd stil gestaan. Het unieke van de boerderij is dat alles in en aan het pand nog authentiek is. Sinds de bouw in 1898 is er weinig tot niets veranderd. De bedsteden, paardenstallen, varkensstallen, bakoven en stookplaatsen zijn allemaal nog aanwezig. Pronkstuk is de rosmolen die zo weer gebruikt kan worden. Het bijzondere is dat de bewoners tussen 1930 en 2010 de IJsselhoeve Erve IJzerman nooit gemoderniseerd hebben. In de schuur en drie stallen staan de karren en landbouwwerktuigen die de familie tot het einde gebruikte, altijd getrokken door paarden. Een tractor is er nooit gekomen. Er werd op hout gestookt en de toiletten zijn houten banken met een gat. Verbouwen was volgens de familie de laatste tachtig jaar niet nodig. Zo bleef Erve IJzerman een van de meest authentieke boerderijen in de IJsselvallei die nu nog steeds in deze unieke staat te bewonderen is.

Voordat de erve gerestaureerd en herbestemd wordt als zuivelmuseum krijgt het pand nog een keer haar oude glorie terug inde locatievoorstelling Het Geluid Van het Erf, echo van de eenvoud. Bij de voorstelling in Erve IJzerman wordt aan de hand van muziek, theater en beeld naar de identiteit van het pand en de mensen in die IJsselhoeve gezocht.
Het Geluid Van is een project dat gedurende een korte periode intens optrekt met de gemeenschap waar de betreffende locatie gehuisvest is. Voor het slagen van het project hechten wij grote waarde aan lokale inbedding door middel van samenwerkingen met organisaties uit de (directe) omgeving.

Landschapsbiografie (uit Toelichting bij de aanvraag)
Wapenveld ligt ingeklemd tussen de IJsselvallei aan de oostkant en het Veluwe massief aan de westzijde. Juist op het grensvlak zijn
mensen zich vaak bewust van hun identiteit. Wat heeft dit voor effect gehad op de familie IJzerman, die een eeuw lang in dit gebied hebben geleefd? Wapenveld heeft door deze ligging namelijk een heel eigen karakter en een lange historie.
In hoeverre stroomt de IJssel door het bloed van de bewoners en heeft de familie IJzerman van hun boerderij een authentieke IJsselhoeve gemaakt?
En wat voor invloed hadden zaken van buitenaf?

• Het verhaal van 'het geluid van het erf' en dus eigenlijk ieder verhaal wordt bepaald door de plek, de boerderij, de familie die er woonde, het landschap. Het is niet uit elkaar te halen.
• Het verhaal van vroeger bestaat altijd uit waarheid en fictie; iedere bron levert weer een andere waarheid.
• Wapenveld is een dorp waar religie een grote rol speelt. Ook al is de kerkelijkheid minder dan die eerder was, de codes van de kerk bepalen nog voor een belangrijk deel het gedrag: zondagrust, kerkelijke hierarchie en functies.
• Bij de verhalen die ten grondslag lagen aan de productie was veel 'oud zeer' voelbaar. Ook dat dwingt je om niet te oordelen maar om te observeren en respect te tonen.
• In het geval van IJzerman trouwde men niet. Waarom werd die keuze gemaakt? Hoe verhoudt zich dit tot het feit dat er juist bij de grotere boerden gelet werd op het in stand houden van het bezit, het vergroten van het bezit door te huwen.?

Huidige betekenis
BOT maakte zich de plek eigen door er met respect voor de geschiedenis rond te kijken, te praten, luisteren, observeren. Die liefde voor de plek is als het ware voelbaar. Kunnen we dat in deze tijd nog opbrengen als we veel grotere veranderingen aanbrengen in het landschap zoals RvdR?

Misschien is dat ook het dilemma bij verandering. Inspraak verlenen bij verandering is pas mogelijk als we het tempo, de mate van ..., de vernieuwing laten bepalen door diegenen die inspreken. Anders kun je evengoed de oplossingen van bovenaf, van buitenaf bepalen en doorvoeren. Is er een tussenweg?

Achtergrondinformatie
Gesprekken, documentatie
oa oude documentaires van de EO over de IJssel(vallei)

Gegevens
Theaterproductie Het geluid van het Erf
11x gespeeld, 1.050 toeschouwers
Aanvrager: Productiehuis Oost Nederland
contactpersoon: Maike Fleuren
Bijdrage IJsselID EU 4.000
Verder betrokken o.a. Stichting Boerderij en Landschap, Stichting Erve IJzerman, Stichting Recreatie Wapenveld, Stichting Open Monumentendag, poppodium Hedon, Buro Ruis, Niek van der Sprong culturele producties, Odeon de Spiegel, Veluws Bureau voor Toerisme, Jaar van de Boerderij 2013

Het Geluid Van het Erf in de media: Interview in de Trouw, Interview in de Stentor, Interview in het Veluws Nieuws, Uitzending De Avonden Radio 6 (vanaf 33.20 min), Uitzending Met Het Oog op Morgen Radio 1 (vanaf 46:22 min), Veluweland, ***** Recensie Stentor, Ingrid Bosman, Klaske de Jong.
https://www.youtube.com/watch?v=PRYF8Y-OyQU